Τα φύλα στη λογοτεχνία: Προαναγνωστικό στάδιο

ΠΡΟΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ

Χτίζοντας «γέφυρες»μεταξύ των κειμένων και των μαθητών

Εδώ θα προσπαθήσουμε να μπούμε, ερευνητικά και ομαδοσυνεργατικά, στο θέμα της διδακτικής ενότητας «ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ» .

Σε αυτή τη φάση θα επιστρατεύσετε  τα προσωπικά σας βιώματα, τις προηγούμενες γνώσεις σας (σχολικές και κυρίως εξωσχολικές), τις παραστάσεις και τις εμπειρίες σας.

Οι ομάδες μας είναι έτοιμες, ξεκινάμε λοιπόν!

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ  (αρχικό) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ:

Ø  Ποιους ρόλους έχει αποδώσει η κοινωνία στον άνδρα και στη γυναίκα  και κατά πόσο αυτοί οι ρόλοι διαμορφώνουν τη ζωή και τις αντιδράσεις τους;

Ø  Ποια είναι η θέση της γυναίκας στις δυτικές κοινωνίες και ποια στις κοινωνίες της Ανατολής και της Αφρικής;

Ø  Ποιος ο ρόλος της οικογένειας και της κοινωνικοποίησης των ατόμων μέσω αυτής;

Ø  Υπάρχουν μορφές ρατσισμού σχετικά με το φύλο στη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία; Ποιες μπορείτε να σκεφτείτε;

Κρατήστε σύντομες σημειώσεις για τα παραπάνω θέματα. Δείτε τώρα μήπως τα παρακάτω (πολυτροπικά) κείμενα σας βοηθήσουν να διευρύνετε τον προβληματισμό σας.

Ας ξεκινήσουμε ευχάριστα,

1)      ακούγοντας τα παρακάτω τραγούδια και απαντώντας σύντομα:

• Πόσο νομίζετε ότι τα όσα περιγράφονται ανταποκρίνονται στην καθημερινότητά μας (ως κοινωνία γενικότερα, όχι αποκλειστικά στη δική μας οικογένεια);

Κ.Παπαϊωάννου: «Πάλι μου κάνουν προξενιά».

http://www.youtube.com/watch?v=IgwWRrxyVQM

Λουκ. Κηλαηδόνης, Αφρ. Μάνου: Μια μέρα μιας Μαίρης (Μαίρη Παναγιωταρά)

https://www.youtube.com/watch?v=25ZRXEd_FX8

Μ. Λοϊζος, Λ. Παπαδόπουλος –Ε. Ροδά: Η δουλειά κάνει τους άντρες

https://www.youtube.com/watch?v=aj8eWTcvD2A

Beyonce Knowles:  Daddy lessons

http://www.metatube.com/en/videos/304952/Beyonce-Daddy-Lessons-Explicit-Official-Lemonade/

(αναζητήστε τους στίχους: http://www.azlyrics.com/lyrics/beyonceknowles/daddylessons.html)

2)      Παρατηρώντας τα βίντεο και τις παρακάτω εικόνες και απαντώντας σύντομα:

Πώς τελικά αντιμετωπίζεται η γυναίκα από την τέχνη και από την κοινωνία; Διαπιστώνετε κάποια αντίφαση;

Philip Scott Johnson: 500 years of Female Portraits in Western Art

https://www.youtube.com/watch?v=nUDIoN-_Hxs                          

Video από το youtube: «Η φόνευση των γυναικών λόγω μη ικανοποιητικής προίκας».

 http://www.youtube.com/watch?v=cQM7tOUHU_A

3)      Διαβάζοντας τα παρακάτω κείμενα

Η αντίληψη της αρρενωπότητας και της θηλυκότητας                                    ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 3/10/2011

                Η ταυτότητα του βιολογικού, ψυχολογικού και κοινωνικού ρόλου εμφανίζεται στην ηλικία των δύο ετών, μετασχηματίζεται κατά τη λύση του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος και παγιώνεται κατά την εφηβεία. Οι διαφορές στα φύλα, παρά το δυναμισμό του κινήματος για τη γυναικεία χειραφέτηση, τις διακηρύξεις για την ισότητα και τις κοινωνικές αναπροσαρμογές του ρόλου της οικογένειας, έχουν μείζονα σημασία, τόσο στη διαμόρφωση του εγώ, όσο και στις αιτιακές αποδόσεις των κοινωνικών χαρακτηριστικών.

Διάφορες έρευνες έχουν επισημάνει ότι τα κορίτσια – είτε εκ φύσεως είτε ως επίκτητη ιδιότητα- ωριμάζουν νωρίτερα σε σύγκριση με τα αγόρια, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης, είναι υγιέστερα, υπερτερούν στην ανάπτυξη του γλωσσικού κώδικα, αντιλαμβάνονται επιτυχέστερα τα συναισθήματα. Τα αγόρια συνήθως επιτυγχάνουν μεγαλύτερη αυτονομία, εμπλέκονται σε πιο έντονες μορφές παιχνιδιού, είναι περισσότερο διεκδικητικά και πιο δημιουργικά.

Σε έρευνα του Helson (1967) επιτυχημένες γυναίκες μαθηματικοί (επαγγελματική ιδιότητα στην οποία κατά κύριο λόγο διαπρέπουν άνδρες) βαθμολογήθηκαν όσον αφορούσε γνωρίσματα της προσωπικότητάς τους. Τα χαρακτηριστικά, που τους αποδόθηκαν και εξηγούσαν την έφεσή τους στα Μαθηματικά, αναφέρονται κυρίως σε άντρες: φιλοδοξία, αυθορμητισμός, αυθεντικότητα, επιμονή, ψυχικό σθένος, διεκδικητικότητα, αυτονομία, τάση για επίτευξη, αυτοεκτίμηση.

Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ 2 ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

virtualschool.web.auth.gr/2.2-3/Praxis/TheodorouKoutlisInequality.html

Η εκπαίδευση δεν ήταν πάντα ανοιχτή για τις γυναίκες. Οι διάφορες κοινωνίες, σε όλες τις προγενέστερες χρονικές περιόδους, διαμόρφωσαν και θεσμοθέτησαν μια γυναίκα ικανή να εργάζεται, κυρίως μέσα στο σπίτι, και όταν οι κοινωνικό-οικονομικές ανάγκες το επέβαλαν και έξω από το σπίτι, αλλά όχι αρκετά ευφυή για να μορφωθεί. Ειδικότερα, το 19ο αιώνα που οι γυναίκες αρχίζουν να διεκδικούν αγωνιστικά το δικαίωμα στη μόρφωση, συναντούν τα μεγαλύτερα εμπόδια. Άλλωστε τι χρειάζονται τη μόρφωση οι γυναίκες, αφού κατά την κρατούσα άποψη της εποχής, όπως εκφράζεται από τον Όσκαρ Ουάιλντ «οι γυναίκες είναι διακοσμητικό φύλο, καμιά γυναίκα δεν είναι μεγαλοφυΐα». Το δικαίωμα συμμετοχής των κοριτσιών στην εκπαίδευση κερδήθηκε σταδιακά.

(…)Η κοινωνιολογία της εκπ/σης κατάφερε να δείξει, ότι το σχολείο δεν είναι ενοποιητικό και απελευθερωτικό, αλλά συμβάλλει στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας και στη διαιώνιση των ανισοτήτων. Στη χώρα μας, οι εκπ/κοί θεσμοί αναπαράγουν την ανισότητα των δυο φύλων, δεν παρέχουν ισότητα ευκαιριών, και μέσα τους επιβιώνουν και αναπτύσσονται και νέες άμεσες και έμμεσες διακρίσεις φύλου που διαφοροποιούν τις δυνατότητες μάθησης των κοριτσιών και των αγοριών.

(...)Τα ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν, ότι το διδακτικό υλικό και τα αναλυτικά προγράμματα συντελούν στην ανάπτυξη και την αναπαραγωγή των στερεοτύπων για τα δύο  φύλα της εκπ/σης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η έρευνα της Ε. Μαραγκουδάκη για τα παιδικά βιβλία, που χρησιμοποιούνται στο Ν/γείο, διαπίστωσε ότι υπάρχει διαφοροποίηση των φύλων, σύμφωνα με τα παραδοσιακά στερεότυπα κοινωνικά πρότυπα.

Στο χώρο της οικογένειας, όπως αυτός παρουσιάζεται στα παιδικά βιβλία του Ν/γείου, υπάρχει απόλυτος καταμερισμός ρόλων ανάμεσα στα δύο φύλα και απόλυτος διαχωρισμός των ευθυνών και των υποχρεώσεών τους. Ο πατέρας προβάλλεται να επιστρέφει κατακουρασμένος το βράδυ από τη δουλειά του, η οποία είναι υποχρέωσή του που απορρέει από το ρόλο του οικονομικού τροφοδότη της οικογένειας. Ο ρόλος του αυτός, τον απαλλάσσει από το να έχει οποιαδήποτε συμμετοχή στις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών. Αντίθετα, η μητέρα είναι στο σπίτι, και μοναδική της ασχολία και μέλημα είναι οι δουλειές του νοικοκυριού και η φροντίδα των παιδιών. Η μητέρα δεν εργάζεται έξω από το σπίτι. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις έχει επάγγελμα, όταν ζει μόνη με το παιδί της σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Η μητέρα δεν βγαίνει ποτέ από το σπίτι, η ανατροφή των παιδιών, οι δουλειές του νοικοκυριού δεν προβάλλονται ως εργασία, αλλά ως ένδειξη αγάπης της μητέρας προς τα μέλη της οικογένειάς της.

Ο απόλυτος αυτός καταμερισμός ρόλων, αντικατοπτρίζει τα παραδοσιακά κοινωνικά πρότυπα, και όπως αποτυπώνεται στα βιβλία, είναι πιο παραδοσιακός και αυστηρός, και σε μεγάλο βαθμό αναχρονιστικός.

 Ο Ρόλος του Πατέρα στην Ψυχική  Ανάπτυξη του Παιδιού                Ιουλία Σουλάνδρου Ψυχολόγος

  Η πατρότητα είναι το ίδιο ευχάριστη και απαραίτητη στο παιδί με την μητρότητα. Το ίδιο το παιδί αισθάνεται ιδιαίτερη ικανοποίηση όταν δέχεται τις φροντίδες του πατέρα του. Πολλοί πατέρες βρίσκουν τη συγκίνηση που δοκιμάζουν από τις αντιδράσεις, όταν περιποιούνται τα παιδιά τους, σαν ένα από τα πιο μεγάλα πλεονεκτήματα του να είναι κανείς πατέρας, Αυτό συμβαίνει γιατί οι φροντίδες είναι αυτές που μας κάνουν να νιώθουμε το παιδί σαν τον ίδιο μας τον εαυτό.

     Η ασχολία του πατέρα με το παιδί του δίνει την ευκαιρία να ξαναδοκιμάσει ο ίδιος κάποιες χαρές από τη δική του παιδική ζωή: Τη χαρά του παιχνιδιού, μια δυσκολία που ξεπεράστηκε σωστά, μια επιτυχία ή αποτυχία.
     Ο πατέρας που συμπεριφέρεται απέναντι στο παιδί του όχι μόνο σαν δυνατός αλλα και με στοργή κρατάει στα χέρια του το κλειδί της ευτυχίας και της ψυχικής ισορροπίας του παιδιού του. Η σεξουαλική ταυτότητα του παιδιού εξαρτάται σ' ένα μεγάλο βαθμό από τη στάση του πατέρα. Όταν ο πατέρας απουσιάζει, το πρότυπό του μένει κενό και αφήνεται στο παιδί ν' ανακαλύψει στα τυφλά την έννοια της ανδρικής του ταυτότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αγόρια να γίνονται ευάλωτα στη μίμηση στερεοτυπικών ανδρικών συμπεριφορών, όπως αυτές διαμορφώνονται από τη νοοτροπία της κοινωνίας (σκληρές, επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές) κρατώντας ουσιαστικά μια ψυχική απόσταση από τους άλλους, η οποία θα στέκεται εμπόδιο στη σχέση τους με τους άλλους.

Ενδεικτικά θέματα ατομικών εργασιών: (επιλογή ενός, οι απαντήσεις σε κείμενο 100-250 λ.))

1.       Να περιγράψετε μια από τις εικόνες ή τις γελοιογραφίες αποκαλύπτοντας το συμβολικό της περιεχόμενο σε σχέση με το ρόλο των φύλων.

2.       Να μελετήσετε το βίντεο για τη φόνευση των γυναικών λόγω μη ικανοποιητικής προίκας και να καταγράψετε τι σας σόκαρε και γιατί.

3.       Μπορείτε να ρωτήσετε ηλικιωμένους ανθρώπους για την προίκα και το προξενιό και να παρουσιάσετε τις απόψεις τους; Για ποιούς λόγους πιστεύετε ότι σήμερα ο οι θεσμοί αυτοί τείνουν να εξαλειφθούν στις πολιτισμένες κοινωνίες; Τι εξυπηρετούσαν στο παρελθόν;

4.       Να ακούσετε το τραγούδι του Κ. Παπαϊωάννου «Πάλι μου κάνουν προξενιά» και να γράψετε ένα κείμενο για το προξενιό στο παρελθόν καθώς και τις σύγχρονες αντιλήψεις της γενιάς σας γι΄αυτό.

5.       Να φτιάξετε μια λίστα με αντρικά και γυναικεία πράγματα (π.χ. συνήθειες, επαγγέλματα, αντιλήψεις) στο παρελθόν και μια άλλη με αναφορά στο σήμερα. Να τις συγκρίνετε και να καταγράψετε τα συμπεράσματά σας.

6.       «σεξισμός» και «κακοποίηση»: να ερευνήσετε το περιεχόμενό τους (μέσα από έντυπες και ηλεκτρονικές πηγές) και να αναφέρετε παραδείγματα από τη σύγχρονη εποχή.

7.       Να παρατηρήσετε τον τρόπο που ντύνονται οι γυναίκες σε διαφορετικές εποχές και κοινωνίες. Ποιές κοινωνικές αντιλήψεις – στερεότυπα αποκαλύπτονται;