Του νεκρού αδελφού-φύλλο εργασίας

« ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ»

Φύλλο εργασίας

 

1.                   Μελετήστε και σχολιάστε τον ομόθεμο πίνακα λαϊκής τέχνης: α) Τι αναπαριστά η εικόνα και σε ποιους στίχους της παραλογής παραπέμπει; β) Είναι επιτυχημένη η αναπαράσταση των στίχων αυτών;

2.                   Να εντοπίσετε στο ποίημα βασικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών (ΚΝΛ Α’Λ., σ.18-19).

3.                   Να εντοπίσετε στο ποίημα βασικά χαρακτηριστικά των παραλογών. (ΚΝΛ Α΄Λ., σ.20).

4.                   Ποια είναι τα πρόσωπα του ποιήματος και ποιες οι μεταξύ τους σχέσεις; Σε ποιους χώρους εκτυλίσσεται η δράση;

5.                   Τι φανερώνει η συζήτηση στο οικογενειακό συμβούλιο (α) για τον τύπο της οικογένειας και (β) για τις αντιλήψεις των μελών της οικογένειας την εποχή που θεωρείται ότι δημιουργήθηκε το τραγούδι (πριν τον 9^ο μ.Χ αι.). Ισχύει κάτι ανάλογο στην εποχή μας;

6.                   Ποια είναι η θέση του Κωνσταντή ως αδερφού; Ποια ευθύνη φαίνεται πως έχει; Ποια συμπεράσματα μπορείτε να βγάλετε για τις υποχρεώσεις του αδελφού απέναντι στην ανύπαντρη αδελφή την εποχή που θεωρείται ότι δημιουργήθηκε το τραγούδι (πριν τον 9^ο μ.Χ αι.). Ισχύει κάτι ανάλογο στην εποχή μας;

7.                   Ποια είναι τα συναισθήματα της μάνας απέναντι στην κόρη της, όπως διαφαίνονται στην αρχή και το τέλος του τραγουδιού; Με ποιους τρόπους δηλώνονται;

8.                   Ποια είναι η περιπέτεια (= ξαφνική μεταβολή των γεγονότων) που συμβαίνει στο τραγούδι; Ποιός είναι ο ρόλος του όρκου στην εξέλιξη της πλοκής;

9.                   Το τραγούδι κινείται ανάμεσα σε δυο κόσμους, τον κόσμο του πραγματικού και τον κόσμο του φανταστικού. Να βρείτε πώς συνυφαίνονται οι δυο αυτοί κόσμοι, αφού επισημάνετε τα σχετικά χωρία.

10.               Στο ποίημα χρησιμοποιείται στους 3 πρώτους στίχους το β΄ενικό πρόσωπο, ενώ στη συνέχεια η αφήγηση γίνεται στο γ’ενικό. Τι εξυπηρετεί η χρήση καθενός από αυτά τα  γραμματικά πρόσωπα;

11.               Στο ποίημα έχουμε αφηγηματικό κενό, επιτάχυνση και επιβράδυνση[1] της αφήγησης. Να εντοπίσετε τα αντίστοιχα σημεία και να αναφέρετε την σκοπιμότητά τους.

Ασκήσεις προέκτασης

1.                   Να αφηγηθείτε το περιεχόμενο των στίχων 1-81 από την οπτική γωνία της Αρετούσας, σα να πρόκειται για σελίδα ημερολογίου. (Η αφήγησή σας θα μπορούσε να κλείνει με τη φράση «Όταν την άκουσα να ρωτά με τόσο πόνο ποιος χτυπούσε την πόρτα, της φώναξα ότι ήμουν εγώ, η πολυαγαπημένη της κόρη και περίμενα με λαχτάρα να μου ανοίξει».

2.                   Από τον ακόλουθο δικτυακό τόπο http://www.youtube.com/watch?v=g8jsl34ddII παρακολουθήστε το βίντεο και απαντήστε τεκμηριωμένα στις παρακάτω ερωτήσεις: α) Ποια η αισθητική της αναπαράστασης που είδατε; Μοντέρνα ή παραδοσιακή; β) Εκτιμάτε ότι αποδίδει το «κλίμα» του δημοτικού μας τραγουδιού;

3.                   Αφού ακούσετε μελοποιημένη την παραλογή στην παρακάτω διεύθυνση: http://www.youtube.com/watch?v=xYLuxy5cdcA&feature=related απαντήστε  τεκμηριωμένα  στις ακόλουθες ερωτήσεις: α) Σας άρεσε η μουσική επένδυση του πρώτου μέρους του τραγουδιού; β) Νομίζετε ότι είναι «πιο κοντά» στην εποχή που γράφτηκε το τραγούδι ή στη δική μας;

---

[1] Για τους όρους συμβουλευτείτε  τα Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων,( λήμμα χρόνος αφηγηματικός) και Έκφραση-Έκθεση Α΄ Λυκείου (ενότητα αφήγηση, σ. 239)