ΤΡΑΠΕΖΑ
ΘΕΜΑΤΩΝ: ΑΡΧΑΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ
Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
ΞΕΝΟΦΩΝ
1. Η ΖΩΗ ΤΟΥ
1.
Τι γνωρίζετε για την καταγωγή (γέννηση, οικογενειακό περιβάλλον), τη
μόρφωση του Ξενοφώντα και τις πολιτικές συνθήκες της εποχής του; Μονάδες 10
O Ξενοφών
γεννήθηκε (μεταξύ 431 και 429 π.Χ.) στον δήμο της Ερχιάς της Αττικής. O πατέρας
του Γρύλλος ήταν εύπορος κτηματίας, ο Ξενοφών πήρε καλή μόρφωση και διατήρησε
σ' όλη του τη ζωή την αγάπη για τα άλογα και για την οργάνωση και διαχείριση
ενός αγροκτήματος. Yπηρέτησε στο σώμα των ιππέων, μαζί με άλλους εύπορους νέους
της εποχής του, γνωρίστηκε με τον Σωκράτη και έζησε τις περιπέτειες της Αθήνας
στα ταραγμένα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου ως την ήττα του 404 π.Χ., την
άνοδο των τριάκοντα τυράννων στην εξουσία και την αποκατάσταση της δημοκρατίας
το 403 π.Χ.
2. Τι γνωρίζετε για τη μόρφωση του
Ξενοφώντα και ποιες ιστορικές μορφές άσκησαν επίδραση στην προσωπικότητα και
τις ιδέες του; Μονάδες 10
O Ξενοφών πήρε
καλή μόρφωση και διατήρησε σ' όλη του τη ζωή την αγάπη για τα άλογα και για την
οργάνωση και διαχείριση ενός αγροκτήματος. Δύο ιστορικές μορφές άσκησαν
βαθύτατη επίδραση στην προσωπικότητα και στις ιδέες του Ξενοφώντος. Ο Σωκράτης
με το πρότυπο ζωής που πρόβαλε και ο Αγησίλαος με τα ηγετικά του προσόντα και
την απλότητα της συμπεριφοράς του.
3.Τι γνωρίζετε για τη συμμετοχή του
Ξενοφώντα στην εκστρατεία του Κύρου; Μονάδες 10
O φίλος του
Πρόξενος του πρότεινε να μετάσχει στην εκστρατεία που ετοίμασε ο Κύρος, για να
εκθρονίσει τον αδελφό του, τον βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη Β'. Συγκροτήθηκε
εκστρατευτικό σώμα με δέκα χιλιάδες μισθοφόρους από διάφορες πόλεις. Μετά τη
μάχη στα Κούναξα και τον θάνατο του Κύρου (401 π.Χ.), ο Ξενοφών ανέλαβε
ηγετικές πρωτοβουλίες για την επιστροφή των μισθοφόρων στην Ελλάδα. H
περιπετειώδης πορεία τους κατέληξε στον Εύξεινο Πόντο και από εκεί στο Βυζάντιο
και στα παράλια του Αιγαίου.
4.
Ποιοι λόγοι οδήγησαν τον Ξενοφώντα στην εξορία;
O Ξενοφών,
έμπειρος στρατιωτικός πλέον, παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη
ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών, και κατόπιν ήλθε σε επαφή με τις
μονάδες του σπαρτιατικού στρατού στα παράλια της Μ. Ασίας (399π.Χ.). O βασιλιάς
Αγησίλαος ανέλαβε την ηγεσία των μονάδων αυτών (396 π.Χ.) και ο Ξενοφών
εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητά του, ώστε τον ακολούθησε μαζί με τον
σπαρτιατικό στρατό, στη μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ.) εναντίον του ευρύτερου
αντισπαρτιατικού συνασπισμού, στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα.
Μετά τη νίκη των Σπαρτιατών, ακολούθησε τον Αγησίλαο στους Δελφούς για τους
επινίκιους πανηγυρισμούς. Η εξορία του από την πατρίδα του, την Αθήνα, ήταν και
αναπόφευκτη και δικαιολογημένη.
5.
Να κατατάξετε τα ακόλουθα βιογραφικά στοιχεία του Ξενοφώντα κατά χρονική σειρά:
α)
Συμμετείχε ως μισθοφόρος στο στράτευμα του Κύρου κατά του αδελφού του
Αρταξέρξη.
β) Μεγάλωσε
σε εύπορη οικογένεια στον Δήμο της Ερχιάς Αττικής.
γ) Ακολούθησε
τον Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο στη μάχη της Κορωνείας.
δ) Υπηρέτησε στο σώμα των ιππέων της πατρίδας
του, της Αθήνας.
ε) Οδήγησε
τους Έλληνες μισθοφόρους (τους Μυρίους) από τα βάθη της Ασίας στην πατρίδα
τους. Μονάδες 10
Απάντηση: β –
δ – α – ε – γ.
6.
Να εξηγήσετε γιατί οι Αθηναίοι εξόρισαν τον Ξενοφώντα από την πατρίδα
του (394 π.Χ.) και γιατί, πολύ αργότερα (365 π.Χ.), ανακάλεσαν αυτή την απόφασή
τους. Μονάδες 10
O Ξενοφών,
έμπειρος στρατιωτικός πλέον, παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη
ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών, και κατόπιν ήλθε σε επαφή με τις
μονάδες του σπαρτιατικού στρατού στα παράλια της Μ. Ασίας (399π.Χ.). O βασιλιάς
Αγησίλαος ανέλαβε την ηγεσία των μονάδων αυτών (396 π.Χ.) και ο Ξενοφών
εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητά του, ώστε τον ακολούθησε μαζί με τον
σπαρτιατικό στρατό, στη μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ.) εναντίον του ευρύτερου
αντισπαρτιατικού συνασπισμού, στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα.
Μετά τη νίκη των Σπαρτιατών, ακολούθησε τον Αγησίλαο στους Δελφούς για τους
επινίκιους πανηγυρισμούς. Η εξορία του από την πατρίδα του, την Αθήνα, ήταν και
αναπόφευκτη και δικαιολογημένη.
Όμως το 365π.
Χ. οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες συνάπτουν συμμαχία, για να αντιμετωπίσουν από
κοινού το νέο εχθρό, τους Θηβαίους. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στην άρση του
ψηφίσματος για εξορία του συγγραφέα. Δεν είναι βέβαιο πότε γύρισε στην Αθήνα.
Έστειλε πάντως τους γιους του να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό και ο Γρύλλος
σκοτώθηκε πολεμώντας κατά των Θηβαίων στη μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.). Οι
τιμητικές εκδηλώσεις για τον θάνατο του δείχνουν ότι το όνομα του πατέρα του
ήταν πολύ γνωστό.
7.
Ποιες ήταν οι σχέσεις του Ξενοφώντα με την πόλη της Σπάρτης;
O Ξενοφών,
έμπειρος στρατιωτικός πλέον, παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη
ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών, και κατόπιν ήλθε σε επαφή με τις
μονάδες του σπαρτιατικού στρατού στα παράλια της Μ. Ασίας (399π.Χ.). O βασιλιάς
Αγησίλαος ανέλαβε την ηγεσία των μονάδων αυτών (396 π.Χ.) και ο Ξενοφών
εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητά του, ώστε τον ακολούθησε μαζί με τον
σπαρτιατικό στρατό, στη μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ.) εναντίον του ευρύτερου
αντισπαρτιατικού συνασπισμού, στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα.
Μετά τη νίκη των Σπαρτιατών, ακολούθησε τον Αγησίλαο στους Δελφούς για τους
επινίκιους πανηγυρισμούς. Οι Σπαρτιάτες του πρόσφεραν «προξενίαν», άδεια
διαμονής στη Σπάρτη και πολύ σύντομα του παραχώρησαν ένα μεγάλο κτήμα στον
Σκιλλούντα, κοντά στην Ολυμπία, όπου έζησε περίπου είκοσι χρόνια ήρεμη
οικογενειακή ζωή με τη γυναίκα του και τους δύο γιους του, τον Γρύλλο και τον
Διόδωρο, και ασχολήθηκε μετη συγγραφή πολλών έργων του.
8.
Να κατατάξετε κατά χρονική σειρά τα ακόλουθα βιογραφικά στοιχεία του Ξενοφώντα:
α)
Εγκαταστάθηκε στον Σκιλλούντα της Ολυμπίας, όπου ασχολήθηκε με το συγγραφικό
του έργο.
β)
Εξορίστηκε από την πατρίδα του, την Αθήνα.
γ)
Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το κτήμα του, στον Σκιλλούντα, και να μετακομίσει
στην Κόρινθο.
δ) Οι
Αθηναίοι επέτρεψαν στον Ξενοφώντα να επαναπατριστεί, μετά από την άρση του
ψηφίσματος για εξορία.
ε) Έστειλε
τους γιους του Γρύλλο και Διόδωρο να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό. Μονάδες
10
Απάντηση: β –
α – γ – δ – ε .
9. Ποιες στρατιωτικές υπηρεσίες προσέφερε ο
Ξενοφών στον Αγησίλαο; Μονάδες 10
O Ξενοφών,
έμπειρος στρατιωτικός πλέον, παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη
ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών, και κατόπιν ήλθε σε επαφή με τις
μονάδες του σπαρτιατικού στρατού στα παράλια της Μ. Ασίας (399π.Χ.). O βασιλιάς
Αγησίλαος ανέλαβε την ηγεσία των μονάδων αυτών (396 π.Χ.) και ο Ξενοφών
εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητά του, ώστε τον ακολούθησε μαζί με τον
σπαρτιατικό στρατό, στη μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ.) εναντίον του ευρύτερου
αντισπαρτιατικού συνασπισμού, στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα.
Μετά τη νίκη των Σπαρτιατών, ακολούθησε τον Αγησίλαο στους Δελφούς για τους
επινίκιους πανηγυρισμούς.
10.
Ποιοι λόγοι οδήγησαν τους Αθηναίους στην άρση του ψηφίσματος της εξορίας του
Ξενοφώντα; Μονάδες 10
Το 365π. Χ. οι
Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες συνάπτουν συμμαχία, για να αντιμετωπίσουν από κοινού
το νέο εχθρό, τους Θηβαίους. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στην άρση του ψηφίσματος
για εξορία του συγγραφέα. Δεν είναι βέβαιο πότε γύρισε στην Αθήνα. Έστειλε
πάντως τους γιους του να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό και ο Γρύλλος
σκοτώθηκε πολεμώντας κατά των Θηβαίων στη μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.). Οι
τιμητικές εκδηλώσεις για τον θάνατο του δείχνουν ότι το όνομα του πατέρα του
ήταν πολύ γνωστό.
11.
Οι Αθηναίοι με ψήφισμά τους εξόρισαν τον Ξενοφώντα, επειδή: α) αρνήθηκε να
υπηρετήσει στον αθηναϊκό στρατό, β)
κατατάχτηκε ως μισθοφόρος στον στρατό του Κύρου, στη Μ. Ασία, γ) ανήκε στην
τάξη των ιππέων και συναναστρεφόταν με τον Σωκράτη, δ) στη μάχη της Κορωνείας
(494 π.Χ.), παρατάχτηκε με τον βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαο εναντίον της
πατρίδας του, ε) δεν επέτρεψε στους γιους του να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό
στρατό.Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση, σημειώνοντας το αντίστοιχο γράμμα και να
αναφέρετε αν οι Αθηναίοι αναθεώρησαν το ψήφισμα αυτό και με ποια αφορμή.
Μονάδες 10
Η σωστή
απάντηση είναι το: δ) στη μάχη της Κορωνείας (494 π.Χ.), παρατάχτηκε με τον
βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαο εναντίον της πατρίδας του.
Οι Αθηναίοι
αναθεώρησαν το ψήφισμα αυτό το 365π. Χ. όταν οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες
σύναψαν συμμαχία, για να αντιμετωπίσουν από κοινού το νέο εχθρό, τους Θηβαίους.
Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στην άρση του ψηφίσματος για εξορία του συγγραφέα. Δεν
είναι βέβαιο πότε γύρισε στην Αθήνα. Έστειλε πάντως τους γιους του να
υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό και ο Γρύλλος σκοτώθηκε πολεμώντας κατά των
Θηβαίων στη μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.). Οι τιμητικές εκδηλώσεις για τον
θάνατο του δείχνουν ότι το όνομα του πατέρα του ήταν πολύ γνωστό.
2. ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
1.Τι γνωρίζετε για τη μόρφωση του Ξενοφώντα
και ποιες ιστορικές μορφές άσκησαν επίδραση στην προσωπικότητα και τις ιδέες
του; Μονάδες 10
O Ξενοφών πήρε
καλή μόρφωση και διατήρησε σ' όλη του τη ζωή την αγάπη για τα άλογα και για την
οργάνωση και διαχείριση ενός αγροκτήματος. Δύο ιστορικές μορφές άσκησαν
βαθύτατη επίδραση στην προσωπικότητα και στις ιδέες του Ξενοφώντος. Ο Σωκράτης
με το πρότυπο ζωής που πρόβαλε και ο Αγησίλαος με τα ηγετικά του προσόντα και
την απλότητα της συμπεριφοράς του.
2.α) Σε ποια κριτήρια στηρίζεται η
χρονολογική κατάταξη των έργων του Ξενοφώντα; β) Ποια είναι η πιθανότερη
χρονολογική κατάταξη των έργων του;
Μονάδες 10
α)Η
χρονολόγηση των έργων του στηρίζεται σε «εσωτερικές μαρτυρίες» (= αναφορές σε
πρόσωπα και γεγονότα που μπορούν να χρονολογηθούν από άλλες πηγές) και στην
προσεκτική μελέτη του ύφους του. β) Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι η συγγραφική
του παραγωγή άρχισε, όταν εγκαταστάθηκε στον Σκιλλούντα και εντάθηκε τα
τελευταία χρόνια της ζωής του. Πιθανότατα προηγήθηκαν τα λεγόμενα ιστορικά έργα
του, όταν οι εντυπώσεις και τα βιώματά του από την ενεργό δράση ήταν ζωηρότερα,
ακολούθησαν τα σωκρατικά, αφού είχε συναντήσει πολλούς «Σωκρατικούς» που είχαν
εγκαταλείψει την Αθήνα μετά τη θανατική καταδίκη του δασκάλου τους και
τελευταία γράφτηκαν τα διδακτικά, όσα αναφέρονται σε τεχνικά θέματα και
θεσμούς.
3. α) Να εξηγήσετε γιατί δεν είναι εύκολη η
ειδολογική και η χρονολογική κατάταξη των έργων του Ξενοφώντα. β) Σε ποια
κριτήρια στηρίζεται η χρονολογική κατάταξη των έργων του Ξενοφώντα; Μονάδες 10
α)Δεν είναι
εύκολη ούτε η ειδολογική ούτε η χρονολογική κατάταξη των έργων του. Ορισμένα
από τα έργα του συνδυάζουν γνωρίσματα διαφορετικών φιλολογικών ειδών. β) Η
χρονολόγηση των έργων του στηρίζεται σε «εσωτερικές μαρτυρίες» (= αναφορές σε
πρόσωπα και γεγονότα που μπορούν να χρονολογηθούν από άλλες πηγές) και στην
προσεκτική μελέτη του ύφους του.]
4. Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται τα
έργα του Ξενοφώντα; Να αναφέρετε τους τίτλους των έργων μιας κατηγορίας.
Μονάδες 10
Τα έργα του
Ξενοφώντα κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες: Ιστορικά – Σωκρατικά – Διδακτικά.
Οι τίτλοι των Σωκρατικών: Ἀπολογία
Σωκράτους - Οἰκονομικός – Συμπόσιον - Ἀπομνημονεύματα Σωκράτους.
5.
Να αναφέρετε τα Ιστορικά έργα του Ξενοφώντα και να δώσετε περιληπτικά το
περιεχόμενο δύο έργων αυτής της κατηγορίας.
Μονάδες 10
[Ιστορικά
Κύρου Ἀνάβασις: Η συμμετοχή των
«μυρίων», δέκα χιλιάδων Ελλήνων μισθοφόρων στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον
του αδελφού του βασιλιά Αρταξέρξη του Β' και η περιπετειώδης περιπλάνησή τους
ως τον Εύξεινο Πόντο και από κει στη Θράκη, το 401 π.Χ.
Ἑλληνικά: Τα γεγονότα της περιόδου
411-362 π.Χ.
Ἀγησίλαος: Εγκωμιαστική βιογραφική
έκθεση των αρετών του Σπαρτιάτη βασιλιά.
Λακεδαιμονίων Πολιτεία: Περιγραφή της
στρατιωτικής οργάνωσης, των κοινωνικών συνηθειών και της σταθερότητας των
θεσμών της Σπάρτης.
Κύρου Παιδεία: Μυθιστορηματική βιογραφία
του Κύρου του Μεγάλου. Ο Ξενοφών αλλάζει ιστορικά στοιχεία και επινοεί
περιστατικά για να προβάλει τις δικές του ιδέες σχετικά με την εκπαίδευση του
ιδανικού ηγέτη και την επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος.]
6. α) Σε ποια κατηγορία των έργων του
Ξενοφώντα ανήκουν τα Ελληνικά και σε ποια χρονική περίοδο αναφέρονται; β) Να αναφέρετε τους τίτλους των υπολοίπων
έργων του Ξενοφώντα που ανήκουν στην ίδια κατηγορία με τα Ελληνικά. Μονάδες 10
α)Τα ελληνικά
ανήκουν στα ιστορικά έργα του Ξενοφώντα και αναφέρονται στα έτη 411-362
π.Χ. β)Κύρου Ἀνάβασις - Ἀγησίλαος - Λακεδαιμονίων Πολιτεία - Κύρου Παιδεία.
7.
Να αναφέρετε τα Σωκρατικά έργα του Ξενοφώντα και να δώσετε περιληπτικά το
περιεχόμενο δύο έργων αυτής της κατηγορίας. Μονάδες 10
Σωκρατικά
Ἀπολογία Σωκράτους: (διαφορετική εκδοχή
από την «Απολογία» του Πλάτωνος). Ο Σωκράτης αντικρούει την κατηγορία της
αθεΐας και προβάλλει την ηθική του και τη σοφία του.
Ἀπομνημονεύματα Σωκράτους: Συζητήσεις
και διάλογοι του μεγάλου στοχαστή και δάσκαλου που προβάλλουν την ηθική του
επιρροή στους γύρω του.
Συμπόσιον: Μια συντροφιά μαζί με τον
Σωκράτη διασκεδάζει και συζητάει για τον έρωτα.
Οἰκονομικός: Ο Ισχόμαχος εκθέτει στον
Σωκράτη τις απόψεις του για τη διαχείριση του νοικοκυριού και του αγροκτήματος.
8. Να αναφέρετε τα Διδακτικά έργα του
Ξενοφώντα και να δώσετε περιληπτικά το πε- ριεχόμενο δύο έργων αυτής της
κατηγορίας. Μονάδες 10
[Διδακτικά
Περί ἱππικῆς: οδηγίες για την καλύτερη
δυνατή περιποίηση και χρησιμοποίηση των ίππων.
Ἱππαρχικός: οδηγίες για τις γνώσεις του
Ιππάρχου (= του αρχηγού του ιππικού) σε θέματα οργάνωσης και τακτικής.
Ἱέρων: διάλογος ανάμεσα στον τύραννο των
Συρακουσών και στον ποιητή Σιμωνίδη για τις διαφορές στη ζωή του απόλυτου
μονάρχη και του απλού πολίτη.
Πόροι ή Περί Προσόδων: πρόταση λύσεων
για την εξυγίανση των οικονομικών του κράτους των Αθηνών στα μέσα του 4ου αι.
π.Χ.
9. Ο Ξενοφών είχε τη φιλοδοξία να συνεχίσει
το έργο του Θουκυδίδη. Πόσο επιτυχημένη θεωρείται η προσπάθειά του; Μονάδες 10
Ο Ξενοφών,
παρά το θαυμασμό του για τον Θουκυδίδη και την προφανή φιλοδοξία του να
συνεχίσει το έργο του στα Ελληνικά, δεν διαθέτει τη διεισδυτικότητα ή τη βαθειά
φιλοσοφημένη πολιτική σκέψη του μεγάλου προκατόχου του.
9. Πώς δικαιολογείται ο χαρακτηρισμός του
Ξενοφώντα ως «ρεπόρτερ» και πώς αποτυπώνεται στο έργο του η εικόνα των
πολιτικών εξελίξεων του 4ου π.Χ. αι.;
Μονάδες 10
Ο χαρακτηρισμός του Ξενοφώντα ως «ρεπόρτερ»
είναι εύστοχος λόγω της σαφήνειας
και της ακρίβειας που χαρακτηρίζει την έκφρασή του, της απόλυτης ακρίβειας της περιγραφής των χώρων που εξελίχθηκαν τα
γεγονότα, αλλά και της ζωντάνιας της γραφής του.
Με την ιδεολογική του συνέπεια έδωσε μια
ξεκάθαρη εικόνα των πολιτικών εξελίξεων του 4ου αι., της ενίσχυσης και της
εξασθένησης της δύναμης της Σπάρτης και, στη συνέχεια, της Θήβας, της συνεχώς
αυξανόμενης παρέμβασης του βασιλιά της Περσίας στα ελληνικά πράγματα ως την
αμφίρροπη μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.) όπου φάνηκε καθαρά η αποδυνάμωση όλων
των ιστορικών «πόλεων-κρατών» της Ελλάδας.
10. Από την περιγραφή ποιων γεγονότων
αναδεικνύεται η ικανότητα του Ξενοφώντα να ζωντανεύει με δραματική ένταση
μεμονωμένες εντυπωσιακές σκηνές; Μονάδες 10
Η ικανότητα
του συγγραφέα να ζωντανεύει με δραματική ένταση μεμονωμένες εντυπωσιακές σκηνές
φτάνει σε κορυφαία επιτεύγματα όπως στην περιγραφή της θριαμβευτικής επιστροφής
του Αλκιβιάδη στην Αθήνα (1.4.12-19), της αναγγελίας της καταστροφής του
αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποταμούς (2.2.3), της κατεδάφισης των μακρών
τειχών (2.2.23), της δίκης και της εκτέλεσης του Θηραμένη (2.3.50-56), της
τραγικής αξιοπρέπειας, με την οποία δέχτηκαν οι Σπαρτιάτες το άγγελμα της συμφοράς
τους στα Λεύκτρα (6.4.16).
11. Πώς αναδεικνύεται η πίστη του Ξενοφώντα
σε υψηλές αξίες;
Σε όλη την
περιπετειώδη ζωή του έμεινε σταθερός στις ιδέες του και στην πίστη του σε
υψηλές αξίες. Παρά την αντιπάθειά του προς ό,τι θεωρούσε μειονεκτήματα ή
ακρότητες της αθηναϊκής δημοκρατίας, περιγράφει με εντιμότητα τις αγριότητες
του καθεστώτος των τριάκοντα τυράννων και καταδικάζει την αυθαιρεσία και την
ανηθικότητα της εξουσίας. Επίσης παρά το θαυμασμό του για τους θεσμούς, την
ιστορία και την πολιτική πρακτική της Σπάρτης, αποδοκιμάζει έντονα την κατάληψη
της Καδμείας, της Ακρόπολης της Θήβας, από τους Σπαρτιάτες (382 π.Χ.) και
αποδίδει σε θεϊκή τιμωρία την ήττα τους από τους Θηβαίους και την παρακμή της
δύναμής τους· νικήθηκαν οι αήττητοι ως τότε Σπαρτιάτες, γιατί αθέτησαν το λόγο
τους και παρέβησαν τους όρκους τους.
12. Ποιες είναι οι απόψεις του Ξενοφώντα
για την «αθέτηση του λόγου» και την «παράβαση των όρκων»; Μονάδες 10
[Η αθέτηση του
λόγου και η παράβαση των όρκων, σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, επισύρει την θεϊκή τιμωρία και αυτό
αποδεικνύεται από την ήττα των αήττητων ως τότε Σπαρτιατών από τους Θηβαίους
και την συνακόλουθη παρακμή τους, γιατί αθέτησαν το λόγο τους και παρέβησαν
τους όρκους τους και κατέλαβαν την Καδμεία, την Ακρόπολη της Θήβας (382 π.Χ.).
13. Ποιες συνέπειες έχει, κατά τον
Ξενοφώντα, η ασέβεια προς τους θεούς στην εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων;
Μονάδες 10
Παρά το
θαυμασμό του για τους θεσμούς, την ιστορία και την πολιτική πρακτική της
Σπάρτης, αποδοκιμάζει έντονα την κατάληψη της Καδμείας, της Ακρόπολης της
Θήβας, από τους Σπαρτιάτες (382 π.Χ.) και αποδίδει σε θεϊκή τιμωρία την ήττα
τους από τους Θηβαίους και την παρακμή της δύναμής τους· νικήθηκαν οι αήττητοι
ως τότε Σπαρτιάτες, γιατί αθέτησαν το λόγο τους και παρέβησαν τους όρκους τους:
«Πολλά παραδείγματα θα μπορούσε κανένας ν' αναφέρει από την ιστορία και των
Ελλήνων και των βαρβάρων, για να δείξει ότι οι θεοί δεν αφήνουν ατιμώρητη την
ασέβεια και τις ανόσιες πράξεις»· τώρα ωστόσο θα μιλήσω μόνο για την ακόλουθη
περίπτωση. Οι Λακεδαιμόνιοι που είχαν ορκιστεί ν' αφήσουν τις πόλεις
ανεξάρτητες και μολοτούτο είχαν καταλάβει την ακρόπολη της Θήβας, τιμωρήθηκαν
—αυτοί, που ποτέ πριν δεν είχαν νικηθεί από κανένα— από μόνους εκείνους τους
ίδιους ανθρώπους που είχαν αδικήσει».
14. α) Πώς αξιολογήθηκε το έργο του
Ξενοφώντα στην Αλεξανδρινή και τη Ρωμαϊκή εποχή; β) Σε ποια κατηγορία των έργων του Ξενοφώντα
ανήκουν τα Ελληνικά και σε ποια χρονική περίοδο αναφέρονται; Μονάδες 10
α) Η αναγνώριση της συγγραφικής προσφοράς του
Ξενοφώντος δυνάμωνε με το πέρασμα του χρόνου. Οι φιλόλογοι της Αλεξανδρινής
εποχής (3ος-2ος αι. π.Χ.) τον κατέτασσαν σταθερά μαζί με τους μεγάλους
προκατόχους του, τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη.
Στη ρωμαϊκή
εποχή τον ξεχώρισαν από τους ιστορικούς του 4ου αι. π.Χ. και γιατί είχε
συνδεθεί με τη φιλολογία γύρω από τον Σωκράτη αλλά και για την απλότητα του
ύφους, την καθαρότητα των νοημάτων, την ποικιλία των θεμάτων και των
ενδιαφερόντων του. Οι χαρακτηρισμοί «ἀττική μέλισσα» και «ἀττική μοῦσα»
δείχνουν τον θαυμασμό των μελετητών του για τη γλώσσα του αλλά δεν είναι
απόλυτα θεμελιωμένοι. Η παρεμβολή ποιητικών εκφράσεων στο κείμενό του και το
απλοποιημένο αττικό ιδίωμα (στο λεξιλόγιο, στο τυπικό και στη σύνταξη)
προετοιμάζουν την Κοινή της ελληνιστικής εποχής.
β) Τα ελληνικά
ανήκουν στα ιστορικά έργα του Ξενοφώντα και αναφέρονται στα έτη 411-362 π.Χ.
15. Ποιον χαρακτηρισμό απέδωσαν στον Ξενοφώντα
οι θαυμαστές του έργου του στη ρωμαϊκή εποχή και γιατί; Μονάδες 10
Στη ρωμαϊκή
εποχή τον ξεχώρισαν από τους ιστορικούς του 4ου αι. π.Χ. και γιατί είχε
συνδεθεί με τη φιλολογία γύρω από τον Σωκράτη αλλά και για την απλότητα του
ύφους, την καθαρότητα των νοημάτων, την ποικιλία των θεμάτων και των
ενδιαφερόντων του. Οι χαρακτηρισμοί «ἀττική μέλισσα» και «ἀττική μοῦσα»
δείχνουν τον θαυμασμό των μελετητών του για τη γλώσσα του αλλά δεν είναι
απόλυτα θεμελιωμένοι.]
16. Ποια δημοφιλέστερα έργα του Ξενοφώντα
χρησιμοποιήθηκαν ως διδακτικά βιβλία από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα και για
ποιους λόγους; Μονάδες 10
Τα
δημοφιλέστερα έργα του από την Αναγέννηση ως την εποχή μας, και κυρίως η Κύρου Ἀνάβασις χρησιμοποιήθηκαν ως
διδακτικά βιβλία: η Ἀνάβασις για την
απλότητα του ύφους, τη ζωντάνια της περιγραφής, την έξαρση της πειθαρχίας και
της ανάληψης πρωτοβουλίας, τα Ἀπομνημονεύματα Σωκράτους για το πλήθος
των ανεκδότων από τη ζωή του μεγάλου φιλοσόφου, ο Ἀγησίλαος για την προβολή των αρετών του ιδανικού ηγέτη, η Κύρου Παιδεία για τα παιδαγωγικά και τα
ρομαντικά στοιχεία της.
Β. ΘΕΜΑΤΑ
Για τα θέματα
ακολουθήστε τον σύνδεσμο:
ή
(ενδεικτικά, όλα τα θέματα σε αρχείο pdf):